AS9102 – First Article Inspection (FAI) Nedir ve Neden Önemlidir?
Giriş
Havacılık, uzay ve savunma sanayilerinde kalite, sıfır hata prensibiyle yürütülmek zorundadır. Bu sektörlerde kullanılan her bir parçanın güvenilirliği, insan hayatını doğrudan etkileyebilir. İşte bu nedenle, AS9102 standardı devreye girer. Bu standart, ürünün tasarım gerekliliklerine uygun şekilde üretildiğini doğrulamak için kullanılan First Article Inspection (FAI) sürecini tanımlar.
AS9102 Nedir?
AS9102, SAE International tarafından yayımlanan bir standarttır ve üretici firmaların ilk üretilen parçalarını (veya önemli değişikliklerden sonra üretilen ilk parçaları) kontrol etmesini ve belgelemesini zorunlu kılar.
Standart, şu durumlarda uygulanır:
Yeni bir parça veya montaj ilk kez üretildiğinde,
Üretim yönteminde büyük bir değişiklik yapıldığında (takım, proses, tedarikçi vb.),
Üretim ara verildikten sonra yeniden başlatıldığında,
Ürün tasarımında değişiklik olduğunda.
🗂️ AS9102’nin Yapısı: 3 Formdan Oluşur
AS9102 standardına uygun bir First Article Inspection süreci, üç temel formdan oluşur:
📄 Form 1: Parça ve Montaj Bilgileri
Parça numarası, açıklaması, revizyon seviyesi
Tedarikçi bilgileri
FAI nedeni ve tarihi
📄 Form 2: Malzeme ve Proses Bilgileri
Kullanılan malzemeler, yarı mamuller, proses adımları
Uygunluk doğrulaması
📄 Form 3: Özellik Doğrulama
Parça üzerindeki her özellik (ölçüsel, görsel, işlevsel)
Gerçek ölçüm verileri
Uygunluk durumu ve muayene ekipmanı
🧩 AS9102’nin Faydaları
✅ Ürünün tasarıma uygun üretildiğini belgeleme imkânı sunar.
✅ Müşteri güvenini artırır, teslimat öncesi sorunları azaltır.
✅ Süreç kontrolünü artırarak, üretim hatalarının kaynağında önlenmesini sağlar.
✅ Yeni üretim ya da değişiklik sonrası kalite sürekliliğini garanti eder.
🔧 Uygulamada Dikkat Edilmesi Gerekenler
Yetkinlik: FAI sürecinde görevli personelin ölçüm tekniklerine hâkim olması gerekir.
Dokümantasyon: Tüm kayıtlar eksiksiz ve doğru biçimde tutulmalı, gerektiğinde müşteriye sunulmalıdır.
Revizyon Takibi: Parça, çizim veya proses değiştiğinde yeni bir FAI yapılmalıdır.
Müşteri Onayı: Bazı müşteriler FAI dosyasını gözden geçirip onaylamadan sevkiyata izin vermez.
✍️ Sonuç
AS9102, yalnızca bir kontrol formu değil, aynı zamanda güvenilir ve sürdürülebilir bir üretim sisteminin temel taşlarından biridir. Havacılık ve savunma gibi yüksek riskli sektörlerde faaliyet gösteren firmalar için, bu standarda uygunluk sadece bir tercih değil, bir zorunluluktur.
🔍 Üretiminizin ilk adımlarında kaliteyi güvence altına almak istiyorsanız, AS9102 FAI sürecini doğru ve etkili bir şekilde uygulamak en kritik adımlardan biridir.
📚 Kaynaklar:
SAE AS9102B Standard – www.sae.org
IAQG – International Aerospace Quality Group – www.iaqg.org
Nadcap & PRI Resources – https://p-r-i.org/